Zaliczka i zadatek to dwie formy przedpłaty na poczet wykonania usługi lub zakupu towaru. Często traktowane są przez konsumentów jako formy wymienne i równoznaczne, co jest błędem – ponieważ dzielą je podstawowe, istotne różnice. Warto wiedzieć czym różni się zadatek od zaliczki, by uniknąć niemiłej niespodzianki w sytuacji, gdy zechcemy odstąpić od zawartej umowy.

Wspólną cechą zaliczki i zadatku jest to, że wpłacamy je na poczet umowy, której postanowienia mają zostać wykonane w przyszłości. Jest to więc np. zamówienie produktu wg indywidualnego projektu lub kupno mieszkania – zarówno z rynku pierwotnego jak i wtórnego. Wybór przedpłaty w formie zaliczki lub zadatku spoczywa w rękach usługodawcy, a stwierdzenie, którą z tych form usługodawca wybrał, powinno się znaleźć w umowie.

Podpisując umowę z wykonawcą, upewnij się czy wpłacasz zaliczkę czy zadatek. Korzystniejszą formą w przypadku rynku mieszkaniowego jest zaliczka, (np. najlepiej w postaci pierwszej wpłaty za mieszkanie), która w przypadku rezygnacji z mieszkania jest zwracana w 100%.

ZADATEK

Zgodnie z art. 394 Kodeksu Cywilnego, zadatek jest świadczeniem w postaci pieniężnej lub rzeczowej, wręczanym drugiej stronie przy zawarciu umowy na zakup towaru lub świadczenie usługi – zazwyczaj jest to umowa przedwstępna. W przypadku zadatku w postaci bezgotówkowej, datą jego wpłaty jest data zaksięgowania ustalonej kwoty na koncie wykonawcy umowy. Gdy obydwie strony dotrzymają zapisów umowy i jej treść zostanie wykonana (otrzymamy zamówiony towar lub usługę) kwota wpłaconego zadatku pomniejsza nam pozostałą kwotę, którą musimy wpłacić zgodnie z umową. Najprościej rzecz ujmując, w przypadku zakupu mieszkania na kredyt, zadatek stanowi pierwsza rata kredytu.

CO SIĘ DZIEJE Z WPŁACONYMI PIENIĘDZMI, GDY UMOWA ZOSTANIE ZERWANA?

Główną rolą zadatku jest zabezpieczenie obydwu stron na wypadek odstąpienia jednej ze stron od umowy. To, czy otrzymamy zwrot zadatku i jaka to będzie kwota, zależy od przyczyny zerwania nawiązanej umowy:

• W przypadku, gdy wykonawca umowy nie dotrzymał terminu wykonania usługi lub nie wywiązał się z umowy, zleceniodawca, nie wskazując dodatkowego terminu, ma prawo do odstąpienia od umowy – zleceniodawcy w tej sytuacji należny jest zwrot dwukrotności wpłaconego zadatku.
• Jeśli z kolei zleceniodawca wycofa się z umowy lub nie dotrzyma jej zapisów, wykonawca zachowuje zadatek w pełnej kwocie, jaką otrzymał.
• Jeśli umowa zostanie rozwiązana z przyczyn niezależnych od stron lub jeśli strony zgodnie zadecydują o rozwiązaniu umowy – zadatek zostaje zwrócony zleceniodawcy, ale w takiej kwocie, jaką wpłacił (nie należy mu się dwukrotność wpłaconej kwoty). Ta zasada obowiązuje również wtedy, gdy winę za niewykonanie umowy ponoszą obydwie strony.

Z reguły zadatek nie wynosi więcej jak 20-30% pełnej wartości towaru lub usługi. Wysokość zadatku ustalana jest przez wykonawcę i może on tu kierować się dowolnością, z zastrzeżeniem jednak, że kwota zadatku nie może stanowić 100% sumy, jaka jest należna z tytułu zawartej umowy.

ZALICZKA

Podobnie, jak w przypadku zadatku, wykonanie umowy powoduje, że kwota wpłaconej zaliczki zostaje odliczona od pełnej sumy, jaką należy wpłacić wykonawcy.

Różnica jednak jest taka, że zaliczka w żaden sposób nie stanowi zabezpieczenia dla stron, że umowa zostanie wykonana. Nawet, jeśli wykonawca umowy nie dotrzyma jej zapisów lub przekroczy wyznaczony w niej termin wykonania zamówienia – nie mamy prawa do żądania od niego zwrotu dwukrotności wpłaconej kwoty (jak jest w przypadku zadatku). Powinniśmy również w takiej sytuacji wskazać dodatkowy termin na wykonanie umowy – nasze żądanie koniecznie musi zostać zgłoszone drogą pisemną. W przypadku ponownego nie wywiązania się wykonawcy z umowy – możemy od niej odstąpić.

Z drugiej strony, jeśli to my chcemy odstąpić od umowy, wykonawca musi nam zwrócić wpłaconą kwotę.

Przy zakupie mieszkania na rynku pierwotnym, deweloper czasami wymaga kilkuprocentowej wpłaty na poczet zaliczki. Sumy mogą się wahać od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Opłata taka pobierana jest przy podpisaniu umowy przedwstępnej deweloperskiej. Kupując mieszkanie warto się zorientować, czy taki zapis znajduje się w umowie.

CZY DEWELOPER ODDA MI ZALICZKĘ, JEŚLI NIE DOSTANĘ KREDYTU?

Tak. Pieniądze zgodnie z definicją zaliczki muszą być zwrócone w wypadku rezygnacji z mieszkania, bez względu na powód rezygnacji. 

Mimo, że mamy pewność zwrotu pieniędzy z wpłaconej zaliczki w razie wycofania się z umowy, są deweloperzy – min. Activ investment, którzy nie pobierają opłat dając czas na załatwienie formalności związanych z zaciągnięciem kredytu. Pierwsza wpłacona rata za mieszkanie traktowana jest jak zaliczka. 

PODSUMOWUJĄC:

Są branże, w których to zadatek jest dla konsumenta bardziej korzystną formą zabezpieczenia i pewności wykonania usługi. Takie „zmotywowanie” sprawia, że usługa wykonana jest terminowo i zgodnie z założeniami.

Przy zakupie mieszkania wpłacenie zadatku byłoby to stresujące głównie dla kupującego. Zakup mieszkania to dla wielu decyzja życia. W przypadku chęci rezygnacji, Klient musiałby liczyć się z dużą stratą finansową, gdyż zgodnie z założeniami zapłaty zadatku, deweloper zatrzymałby wpłaconą przez nas część pieniędzy. Czytajmy więc dokładnie umowy przed ich podpisaniem uchronić się przed takimi praktykami.